Ιερός Ναός  Κοιμήσεως Υπεραγίας Θεοτόκου Κοντογεννάδας

Παναγία στη θέση Ρούγα ή στον Άγριλο

Κείμενο: Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός

Ο ναός αυτός ευρίσκεται στο ανατολικό μέρος του χωριού Κοντογεννάδας της Παλικής. Το κτίσμα του ναού είναι παλαιότατο, με ωραίο εσωτερικό και εξωτερικό διάκοσμο, καθώς και  με πετρόκτιστο ψηλό καμπαναριό, όπου το άνοιγμα στη βάση του οδηγεί σε ενοριακό  κοιμητήριο. Πιθανόν ο ναός να είναι κτισμένος πάνω σε παλαιότερο κτίσμα, ίσως σε αρχαιοελληνικό ναό.

Η πιο παλιά μαρτυρία που έχει ανιχνευτεί σε νοταριακές πράξεις είναι αυτή του 1630 που αναφέρεται σε μίσθωση χωραφιών του ναού.

Στα 1629 σύμφωνα με νοταριακή πράξη υπάρχει αναφορά για την επέκταση του ναού τόσο στους τοίχους όσο και στην επίστεψη του τέμπλου. Πρόκειται για εργασίες ώστε να ψηλώσουν τους τοίχους και την επίστεψη του  ναού.

Ο ναός έπαθε κάποιες ζημιές από τους σεισμούς του 1867  επιδιορθώθηκε (σχεδόν ανακατασκευάσθηκε) το 1871  και άντεξε με στους σεισμούς του 1953.

Με τους σεισμούς του 2014 έπαθε αρκετές ζημιές, ιδίως στο βορεινό ατσούπι, και στην τοιχοποιία του, καθώς και στο καμπαναριό το οποίο είναι τύπου «πλακέ» , το οποίο χρήζει άμεσης αποκατάστασης.

Το εσωτερικό του ναού φιλοξενεί ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο με παλαιές  εικόνες και η επίστεψη είναι καλοδουλεμένη στα ξύλινα σκαλίσματα, που συνδυάζει την καλή τέχνη με το μεράκι εκείνων των παλαιών καλλιτεχνών μαστόρων.

Στους τοίχους υπάρχουν ρεστάμπολα (αγιογραφικές συνθέσεις) έργα του Κωνσταντίνου Λιώκη, σπουδαίου αγιογράφου καταγόμενου από αυτό το  μέρος.  Επίσης, κόσμημα του ναού είναι και η περίφημη εικόνα της Παναγία του Αγρίλου ή Αγριλιώτισσα, η οποία σύμφωνα με την παράδοση κάποιος  με το όνομα Στεφάτος βρήκε την εικόνα της Παναγίας σε μια αγριελιά. Πρόκειται για παλαιότατη εικόνα που έχει στο κέντρο της μια μικρή εικόνα  με το πρόσωπο της Παναγίας και γύρω από αυτήν υπάρχουν αρκετές  αγιογραφικές μικρογραφίες.

Εν κατακλείδι αυτός ο αξιόλογος ναός πρέπει να τύχει της προσοχής όλων μας για την κομψότητά του ως μνημείο  και την ιστορικότητα που τον συνοδεύει μέσα στους αιώνες.